Sau khi Tần Thủy Hoàng chết, Tần Nhị Thế Hồ Hợi đã cho chôn theo tất cả các nàng thiếp cua Tần Thủy Hoàng chưa sinh con. Để giữ kín bí mật của lăng mộ, còn chôn sống tất cả những người thợ xây mộ. Nhưng vương triều nhà Tần chỉ tồn tại vẻn vẹn 16 năm, bị tiêu diệt trong cuộc khởi nghĩa nông dân của Trần Thắng, Ngô Quảng. Sau khi Tây Sở bá Vương Hạng Vũ vào thành, phóng lửa đốt rụi Hàm Dương, lăng mộ Tần Thủy Hoàng cũng bị phá hủy. Theo sứ sách ghi chép, Hạng Vũ cho đào mộ Tần Thủy Hoàng, đốt sạch các kiến trúc, cướp đi vô số vật báu chôn theo, “bắt ba tràm ngàn người đến khuân vác của cải dưới mộ suốt ba mươi ngày đêm vẫn chưa đem đi hết”. Sau đó lăng mộ còn bị đốt cháy một lần nữa, “Có thế thấy dưới ba tấc đất, trong chiếc quan tài bằng vàng chỉ còn lại nắm tro lạnh”. Đáng một dời dọc ngang trời đất, nay nắm xương tàn phải rơi vào thẩm cảnh này đây. Lăng Tản Thủy Hoàng từ đó đã trở thành một gò đống hoang tàn.
Năm tháng trôi qua, người ta dã dần dần lãng quên cái cung diện hào hoa ngầm dưới đất này. Không ngờ, khi tờ lịch đã giở sang mùa xuân năm 1974, nông dân ở vùng này trong lúc đào giếng nước trong khư vườn trồng hồng dã nhặt được ba pho tượng bằng đất nung. Khi ấy họ đâu có biết rằng dưới chân họ có một “Viện bảo tàng quân sự” lớn nhất thế giới lúc bấy giờ được chôn sâu trong lòng đất. Các nhà khảo cồ học đã kết luận rằng ở tầng lớp phía dưới nhứng pho tượng đất nung chính là hầm chôn theo các tượng binh mã của Tần Thủy Hoàng. Khai quật được cả thảy bốn hầm chôn tượng, trên một diện tích chung là 25.380m2. Đào bới suốt mấy năm mới dọn xong ba hố chôn tượng. Với chiều Đông Tây dài 230m, chiều Nam Bắc rộng 62m, sâu từ 4.5m đến 6.5m, bề mặt 14.260m. Trong hố xếp hơn 6000 tượng dũng sĩ và ngựa kéo xe đánh trận, mặt hướng về phía Đông. Thân tượng cao lớn, bằng kích thước người thật, ngựa thật.
Tượng các dũng sĩ cao từ l,78m đến l,87m, mình mặc chiến bào, đeo giáp, đầu búi tóc cao, lưng đeo kiếm dài hoặc tay cầm trường mâu và cung nỏ, hình dáng sinh động chân thực. Tượng ngựa chiến trông khỏe khoắn dũng mãnh như thật, cứ bốn con chiến mã kéo một chiến xa. Các tượng người và tượng ngựa được bố trí dàn trận rất ngay ngắn, chia thành hàng ngang và hàng dọc. ơ đầu phía Đông có ba hàng, mỗi hàng có 68 tượng người mang cung tên, phía sau là 38 hàng dọc gồm các chiến mã và chiến xa xếp cách hàng với tượng dũng sĩ. Về hình thức có thể thấy đây là đội ngũ chủ lực có xe mã và binh lính hợp lại. Ớ hai bên và phía sau đội quân chỉ lực này là hơn 500 tượng người cầm cung nỏ, làm thành một hàng rào bảo vệ hai phía. Tượng xếp ngay ngắn, chỉnh tề, gương mặt và tư thê nghiêm trang, đầy vẻ phấn kích, như muốn nói lên chi cần một hiệu lệnh hạ xuống là tất cả vượt ra chiến hào lao vào trận đánh hai, theo cách trang bị của các tượng dũng sĩ có thề thấy rõ bốn binh chung là: bộ binh, cung nỏ, chiến xa và kỵ binh, xếp thành trận địa hỗn hợp, lấy quân dội chiến xa làm chính. Các binh chủng khấc nhau đều dùng các binh khí khác nhau như cung tên, thương giáo, kiếm vv…
Đọc thêm tại:
- http://timhieukiquan.blogspot.com/2015/04/van-ly-truong-thanh-trung-quoc.html
- http://timhieukiquan.blogspot.com/
- http://timhieukiquan.blogspot.com/2015/07/cau-chuyen-ve-lang-tan-thuy-hoang.html
